Tert.am-ի հետ զրույցում ռուսաստանցի քաղաքագետ Անդրեյ Արեշևն անդրադառնում է Հայաստանի ու Ադրբեջանի համար զենքի էմբարգո դնելու ՀՀ փոխարտգործնախարարի առաջարկին, նախագահներ Սարգսյան-Ալիև նախատեսված հանդիպմանը, ԼՂՀ կարգավորման նոր հնարավոր «գերմանական ուղղությանը»:
-Պարոն Արեշև, ՀՀ արտաքին գործերի նախարարի տեղակալ Շավարշ Քոչարյանն ավստրիական «Die Presse» օրաթերթին տված հարցազրույցում որպես իր անձնական կարծիք հայտնել էր, որ Հայաստանին և Ադրբեջանին զենքի վաճառքի վրա պետք է էմբարգո դրվի, ինչին ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում համանախագահող երկրները`Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ն և Ֆրանսիան, կարող են հասնել՝ օգտագործելով ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը: Որքանո՞վ եք արդյունավետ համարում այս քայլը և ի՞նչ եք կարծում` Ռուսաստանը, որն արդեն շուրջ 5 միլիարդի զենք է վաճառել Ադրբեջանին, կգնա՞ այդ քայլին:
-Նախ, կարծում եմ, արժի դիտարկել այս հայտարարության համատեքստը, բայց ամենակարևորը` չեմ կարծում, որ էմբարգոն կարող է միակողմանի լինել և տվյալ դեպքում՝ թե՛ Հայաստանը, թե՛ Ադրբեջանն ուղղակի կփորձեն զենքի մատակարարման այլընտրանքային ուղիներ փնտրել`այստեղից բխող անկանխատեսելի հետևանքներով, որովհետև կողմերից մեկը, ինչի մասին շատ լավ տեղյակ եք, մշտապես հայտարարում է իր ուզածին հասնելու իր վճռականության մասին: Եվ սա, բնականաբար, արվում է նաև ուժային ու ռազմական ճանապարհով: Դրա համար էլ, երկարաժամկետ առումով, ես չեմ կարող ասել, թե որքանո՞վ այս գաղափարը կոնստրուկտիվ կլինի` առաջին հերթին Հայաստանի ազգային անվտանգությունը երաշխավորելու առումով: Եվ ռուսական սպառազինությունը, ինչպես մենք գիտենք ՀՀ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական հաղորդագրություններից, արդեն իսկ սկսել է մատակարարվել:
-Այսինքն` համարո՞ւմ եք, որ չվաճառի ՌԴ-ն, կվաճառի մեկ այլ երկիր:
-Մենք գիտենք, որ դա արդեն իսկ տեղի է ունենում, մասնավորապես, Իսրայելը մեկ անգամ չէ, որ Ադրբեջանին առաջարկել է իր զենքը՝ կոմերցիոն գներով, ինչպես նաև` գիտենք, որ այս երկրի առանցքային գործընկերը Թուրքիան է, որը տրամադրում է` հրթիռային,համազարկային համակարգի, մերձամարտի համար նախատեսված զինատեսակներ: Այնպես որ, բոլորս էլ հասկանում ենք, որ հազիվ թե Թուրքիան հրաժարվի Բաքվին՝ այդ զենքի մատակարարումից:
-ՄԽ համանախագահությունը հայտարարեց, որ մյուս շաբաթ Վիեննայում տեղի կունենա Հայաստանի ու Ադրբեջանի նախագահների հանդիպումը: Կարծում եք՝ այն օգտակար կլինի՞ և, առհասարակ, հանդիպումը կլինի՞, հաշվի առնելով, որ Երևանում արդեն տարբեր շրջանակներ այդ հանդիպումը նպատակահարմար չեն համարում:
-Կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր հանդիպում , որքան էլ դիտորդները դրան հոռետեսորեն մոտենան, կարող է օգտակար լինել, որովհետև այն տալիս է գոնե միմյանց հետ ինչ-որ երկխոսություն ծավալելու հնարավորություն: Այս իրավիճակում, կարծում եմ` սա շատ կարևոր է: Եվ ավելին՝ ես կարծում եմ, որ անհրաժեշտ է Բաքվի ու Երևանի միջև չընդհատվող կապ, որպեսզի շփման գծում թույլ չտրվեն նոր միջադեպեր: Բայց ակնհայտ է, որ նման իրավիճակում սա հնարավոր չէ, բայց նաև վստահ եմ, որ միջնորդները կանեն ամենը, որպեսզի կողմերի միջև գոնե ինչ-որ շփում ապահովեն: Եվ միջնորդական այս ջանքերն արժանի են աջակցության: Եվ հուսով եմ, որ հանդիպումը կկայանա և դրա ընթացքում կողմերը ևս մեկ անգամ կհամոզվեն, որ ռազմական գործողությունների յուրաքանչյուր էսկալացիա ծայր աստիճան վտանգավոր է:
-Մամուլում, նաև հրապարակումներ եղան, որ Ռուսաստանը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում ինչ-ինչ լծակներ հանձնում է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը նախագահող Գերմանիային և նաև այն, որ այս երկիրը լրջորեն պետք է զբաղվի հակամարտության կարգավորմամբ: Կա՞ այստեղ «ռեալպոլիտիկ»: Եվ ինչո՞ւ է դա տեղի ունենում հիմա:
-Գերմանական դիվանագիտությունն, իրոք, մի շարք քայլեր է ձեռնարկել աշխարհում մի շարք թեժ կետերում վիճակի հանգուցալուծման առումով, բայց ինձ թվում է, որ Գերմանիայի ջանքերը հազիվ թե բերեն որոշակի արդյունքների, որովհետև գերմանական դիվանագիտությունը միջնորդական առաքելության փորձեր է անում մի շարք հակամարտությունների կարգավորման ուղղությամբ: Դրանք առավել նկատելի են Դոնբասում` Նորմանդակի քառյակի ձևաչափում, կան այլ ուղղություններով որոշակի քայլեր ևս, բայց այդ բոլոր ուղղություններում էլ, չնայած իր ողջ տնտեսական հզորությանը, Գերմանիան իրենից շատ քիչ բան է ներկայացնում: Եվ այս հարցում բավականաչափ խոսուն են գերմանա-թուրքական հարաբերությունները:
-Այսինքն` Գերմանիան հակամարտության կարգավորման ձևաչափում կարող է կանխակալ երկիր լինել` հաշվի առնելով թուրքական հսկա համայնքի առկայությունը երկրի ներսում:
-Նախ, ես այդքան էլ հակված չեմ, որ Ռուսաստանը պատրաստվում է Գերմանիային տալ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում ինչ-ինչ լծակներ, կարծում եմ` դա թուրքերի տարածածն է: Ես կարծում եմ, որ ներկա պահին սա իրատեսական չէ և նաև կրկնում եմ` Գերմանիան դրա համար ո՛չ նման ռեսուրս ունի, ո՛չ նման հնարավորություններ` հիմնախնդրի վրա դրական անդրադարձ ունենալու առումով: Նման ռեսուրսներ ունեն ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահող երկրները: Ինչ վերաբերում է Ձեր հարցադրմանը , ապա ես արդեն սկսել էին խոսել Բեռլինի պաշտպանական դիրքորոշման ու , այո՛, թուրք-գերմանական հարաբերությունների մասին: Գիտենք, որ Գերմանիայի Բունդեսթագում է Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևը, որի քննարկումն ու ընդունումը պարբերաբար հետաձգվում է հենց թուրքական լոբբի ջանքերով: Այնպես որ, կարելի է համաձայնել ղարաբաղյան հակամարտության հարցում Գերմանիայի կանխակալ լինելու Ձեր ենթադրության հետ։Եվ եթե, այնուամենայնիվ,տեղի ունենա այն, ինչի մասին խոսում էինք, ապա գերմանական ներկայությունը միջնորդական ջանքերում հազիվ թե հայկական կողմերի համար լավ հետևանքների բերի:
